AYURVEDA

Annemieke Bakker is Ayurvedisch leefstijl- en voedingscoach.

Door een specifiek op jou
afgestemde combinatie van onder meer leefstijl, voeding, ademhaling, meditatie en yoga is zij
in staat om meer balans in jouw leven te brengen en jouw gevoel van vitaliteit te laten
toenemen. Balans en vitaliteit zijn de basis van een goede gezondheid.
Boek een consult met Annemieke en ontdek wat er voor jou mogelijk is om meer balans en
vitaliteit in jouw leven te brengen.
Wat is ayurveda?
Het begrip ‘ayurveda’ komt uit het Sanskriet en is een combinatie van de woorden ‘ayur’ (leven of
lange levensduur) en ‘veda’ (kennis of wetenschap). Ayurveda betekent dus ‘de wetenschap van het
leven’ of ‘de wetenschap van lang leven’.
 
Ayurveda is een geneeskunst die duizenden jaren oud is. Het is het gezondheidssysteem van de oud-
Indiase vedische beschaving en wordt beschouwd als het oudste gezondheidssysteem ter wereld.
Ayurveda wordt door de WHO erkend als een traditionele geneeskunde.
Ayurveda maakt deel uit van de ‘vedas’, een alomvattende leer die mens, natuur en kosmos als één
beschouwt. De holistische gezondheidsleer van ayurveda behandelt het leven in zijn geheel en
combineert fysieke, psychische, mentale en spirituele aspecten met het doel lichaam, geest en ziel
in evenwicht te brengen en zo in de eerste plaats ziektes te voorkomen en – zo nodig – te genezen.
Ayurvedische experts en artsen houden daarbij rekening met een groot aantal factoren,
zoals bewustzijn, voeding, stress op het werk of in een relatie, te weinig rust, medicatie, te veel,
te weinig of verkeerde lichaamsbeweging, de omgeving, de individuele constitutie, voorkeuren en
afkeuren en nog veel meer. De leer van de drie dosha's speelt hierbij een centrale rol.

Dosha
Volgens de ayurvedische leer kunnen de talloze factoren die ons en onze gezondheid beïnvloeden,
worden beschreven aan de hand van drie principes of biologische programma's die in het Sanskriet
dosha's worden genoemd, wat het beste kan worden vertaald als ‘fundamentele functieprincipes’.
Deze drie dosha's, Vata, Pitta en Kapha, bepalen zowel de natuur om ons heen als ons lichaam en
onze geest. Omgekeerd beïnvloedt alles wat inwerkt op ons lichaam rechtstreeks het evenwicht van
Vata, Pitta en Kapha. Als deze drie basisenergieën zich in een individueel evenwicht bevinden, is dit
de beste voorwaarde voor gezondheid en tevredenheid: we voelen ons goed, zijn gezond en stralen
natuurlijke schoonheid uit. Het in evenwicht brengen van uit balans geraakte dosha's is een kernpunt
van ayurveda.

Vata
De Vata-dosha wordt het bewegingsprincipe genoemd, gekenmerkt door de elementen
ether (ruimte) en lucht. Deze dosha maakt alertheid, beweging en communicatie mogelijk.
Ayurvedische artsen brengen deze dosha in verband met het zenuwstelsel, de ademhaling,
de bloedsomloop en het bewegingsapparaat.

Pitta

De Pitta-dosha wordt het stofwisselingsprincipe genoemd, gekenmerkt door het element
vuur. In de ayurvedische geneeskunde wordt deze dosha gezien in nauwe samenhang
met spijsvertering, energie, stofwisseling, lichaamstemperatuur,
dynamiek, intellect en emoties.

Kapha

De Kapha-dosha wordt het structuurprincipe genoemd, bestaande uit de elementen aarde
en water. Kapha geeft vorm, gestalte en uithoudingsvermogen. In de ayurvedische
geneeskunde staat uitgebalanceerde Kapha voor stevigheid, stabiliteit en een evenwichtige
vochthuishouding.

Ayurveda-types

Vanuit ayurvedisch oogpunt is ieder mens uniek. Iedereen heeft persoonlijke eigenschappen, fysieke
kenmerken en talenten die wijzen op een bepaalde dosha-verdeling. Afhankelijk van de individuele
aanwezigheid van de drie dosha's worden verschillende ayurveda-types, de
zogenaamde constitutietypes of dosha-types, onderscheiden. Deze zijn een uitdrukking van de
natuurlijke dosha-verdeling die vanaf de geboorte vastligt en die in de loop van het leven niet
fundamenteel verandert. Deze constitutie, in de ayurveda ‘Prakriti’ genoemd, bepaalt onze
lichaamsbouw, evenals onze vaardigheden en voorkeuren. Deze ayurveda-types worden vernoemd
naar de overheersende dosha's, zoals Vata-type, Pitta-type, enz.
Hoe meer we erin slagen te leven volgens onze constitutie en onze persoonlijke dosha-balans te
bewaren, hoe beter het met ons zal gaan. Als daarentegen ongezonde leefgewoonten, zoals
voeding die niet past bij ons constitutietype, stress enz., de dosha-balans verstoren, raken we
verwijderd van ons natuurlijk evenwicht. Ayurvedische artsen noemen deze actuele, van onze
aangeboren basisconstitutie afwijkende toestand ‘Vikriti’. Om ons persoonlijk evenwicht te
herstellen, bevelen ayurvedische artsen naast therapeutische behandelingen ook eenvoudige
maatregelen aan, zoals een goede dagelijkse routine en voeding, die iedereen zelf ter harte kan
nemen en toepassen.

Vata-type

Bij Vata-types is Vata de overheersende dosha. Het ‘bewegingsprincipe’ zorgt bij hen voor mobiliteit
op fysiek en mentaal niveau. Onder de Vata-types bevinden zich bijzonder veel creatieve en
welbespraakte geesten die uitblinken door hun snelle begrijpend vermogen en grote
vindingrijkheid. Met hun alerte en flexibele geest kunnen Vata-types heerlijk enthousiast zijn over
nieuwe dingen, die zij echter zelden langdurig nastreven.

 

Pitta-type 
De vurige Pitta-dosha zorgt bij Pitta-types vaak voor een atletische lichaamsbouw, een rozige teint
en heldere ogen. Hun sterke uitstraling, ambitie en zelfstandigheid effenen de weg
naar leidinggevende posities. De nodige energie voor hun projecten wordt geleverd door hun
meestal krachtige spijsverteringsvuur (agni), dat hen ook een goede eetlust geeft en ervoor zorgt dat
zij de meeste voedingsmiddelen goed verdragen

Kapha-type

Ook bij het Kapha-type wordt de dominante dosha weerspiegeld op fysiek en mentaal niveau. Terwijl
de Kapha-dosha, die staat voor structuur en stabiliteit, op fysiek niveau zorgt voor een over het
algemeen stevige lichaamsbouw en in verhouding langzame bewegingen, zorgt deze dosha op
mentaal niveau voor rust, uithoudingsvermogen en kalmte. Zelfs in hectische situaties houdt het
Kapha-type het hoofd koel en zorgt, als een rots in de branding, voor de nodige rust en stabiliteit.

 

Gemengde types
Slechts weinig mensen zijn zuivere Vata-, Pitta- of Kapha-types; de meesten zijn gemengde types.
Relatief vaak zijn twee dosha's meer uitgesproken, terwijl de derde dosha zwakker is. De naam
van het constitutietype wordt ook bij gemengde types bepaald door de overheersende dosha's,
waarbij de dominante dosha als eerste wordt genoemd, bijv. Vata/Pitta-type (dominantie van Vata met
sterke Pitta en zwakke Kapha). Het komt slechts zelden voor dat alle drie de dosha's in een
evenwichtige verhouding aanwezig zijn (Tridosha).
Ieder mens heeft zijn of haar individuele aandeel van de drie dosha's. Als je deze kent, kun je zelfs als
leek de bijzonderheden van je lichaam, je gedrag, je stemmingen en je eigenaardigheden beter
begrijpen.

Centrale elementen
Om onze dosha-balans te verbeteren en zo ziektes te voorkomen of te behandelen, biedt de ayurveda
verschillende procedures en behandelingen.

Polsdiagnose
Bij de traditionele ayurvedische polsdiagnose wordt de pols met drie vingers gevoeld. Het voelen van
de polsslag geeft de ayurvedisch arts waardevolle informatie over mogelijke verstoringen en
disbalansen tussen de dosha's. Een geoefende polsdiagnosticus stelt direct een algehele diagnose.
Binnen een bepaald kader kan een polsdiagnose bij jezelf ook informatie geven over je eigen
huidige dosha-balans.
Als de polsdiagnose een dosha-disbalans aan het licht brengt, biedt ayurveda
talrijke evenwichtsherstellende maatregelen om het natuurlijk evenwicht te herstellen.

 

Massages
De ayurveda kent veel verschillende vormen van massage die verschillen in hun toepassing en effect.

Abhyanga
Zeer bekend en populair is Abhyanga, een zachte ayurvedische oliemassage van het hele
lichaam, die gewoonlijk synchroon door twee behandelaarstegelijk wordt uitgevoerd. De
zachte, dosha-harmoniserende oliemassage kan echter ook als zelf-abhyanga door iedereen
thuis worden toegepast. Een echt verwenmoment dat zowel voor reiniging als ontspanning.
zorgt. Het dosha-harmoniserende effect kan worden ondersteund door
speciale massageoliën. Deze bevatten etherische oliën en essences van geselecteerde
kruiden die specifiek zijn afgestemd op het ayurveda-type.

Garshan
Ook zeer bekend is garshan, een stimulerende droge massage waarvoor geen olie nodig is
en waarbij het hele lichaam met een handschoen uit ruwe zijde wordt gemasseerd.

Udvartana
Udvartana is een exfoliërende massage van het hele lichaam waarvan wordt gezegd dat
het een kapha-reducerend effect heeft, vergelijkbaar met garshan.

Pinda sweda
Bij pinda sweda, een vorm van warmtetoepassing, wordt het lichaam gemasseerd met
warme zakjes rijst die gekookt is met geselecteerde geneeskrachtige kruiden of met zakjes
warm zand.

Voeding
De ayurvedische voedingsleer kan worden toegepast om gezond te blijven maar ook om te
genezen. Naast algemene voedingsrichtlijnen gaat het er vooral om om de voeding optimaal af te
stemmen op de individuele behoeften van een persoon. Bij de voedingsadviezen wordt niet alleen
rekening gehouden met het ayurveda-type, maar bijvoorbeeld ook met de leeftijd, de spijsvertering,
het moment van de dag, het seizoen en de gezondheidstoestand van een persoon.
Doorslaggevend voor een goede verzorging van lichaam en geest is niet alleen wat we eten, maar
ook hoe goed we onze voeding opnemen. Voorwaarde voor een optimale verwerking van voedsel is
een voldoende krachtig spijsverteringsvuur (agni) die onze spijsvertering en de algehele
stofwisseling beïnvloedt. Tegelijkertijd zorgt een goede spijsvertering voor het ontstaan van ojas, dat
nauw verband houdt met onze levensenergie.
Naast de spijsverteringskracht speelt ook de dosha-balans een belangrijke rol in de ayurvedische
voedingsleer. In de ayurveda worden aan elk voedingsmiddel, elke drank, elk kruid enz. bepaalde
eigenschappen toegekend. Afhankelijk van de voedingsmiddelen, de specerijen, de bereiding en de
smaken, hebben onze maaltijden een verschillend effect op de drie dosha's en kunnen dus specifiek
gebruikt worden om de dosha-balans te verbeteren. Op die manier kan onze voeding een merkbare
bijdrage leveren aan het voorkomen van ziektes en het vertragen van het verouderingsproces.
Van belang hierbij is
* wat we eten,
* hoeveel we eten,
* wanneer we eten en
* hoe we eten.

 

Meditatie
Transcendente meditatie brengt op natuurlijke wijze een unieke staat van diepe lichamelijke
ontspanning en kalmte teweeg. Tegelijkertijd blijft de geest klaarwakker. Het bewustzijn rust in
zichzelf. Stress en spanning worden losgelaten. Geest en lichaam komen tot rust en putten
waardevolle energie. De techniek is zo eenvoudig dat deze na een passende opleiding overal en op
elk moment zelfstandig kan worden beoefend.

Ademhalingsoefeningen
Pranayama is een eenvoudige ademhalingstechniek die de geest tot rust brengt en het lichaam in
een ontspannen toestand brengt. Daarom wordt deze techniek met name vóór de meditatie beoefend.
Pranayama bevordert de cohesie tussen de linker- en rechterhersenhelft. Tegelijkertijd
worden energiereserves geactiveerd, voelen we ons lichamelijk licht en geestelijk helder.

Yoga
Yoga-asana zijn specifieke lichaamshoudingen die na elkaar worden uitgevoerd in een bepaalde
volgorde. Het is hierbij heel belangrijk om een ontspannen houding aan te nemen – asana betekent
comfortabele houding – en je daarbij niet in te spannen. Het doel is de verschillende krachten in het
lichaam, die vaak tegen elkaar werken, in evenwicht en harmonie te brengen. Elke individuele
houding verkwikt bepaalde krachten in onze lichamelijke en geestelijke processen. Als je er
moeiteloos je aandacht op richt, stroomt er energie naar dat gebied. We voelen de vrije stroom van
energie en het wegnemen van blokkades en worden ons meer bewust van ons lichaam.
De asana's hebben een positieve invloed op het bewegingsapparaat, de ademhaling, de
spijsvertering, het hormoonstelsel, het cardiovasculair systeem en het zenuwstelsel. Ook de
inwendige organen worden gemasseerd. Bijzonder aangename effecten zijn een grotere
beweeglijkheid en een groter uithoudingsvermogen zonder na de oefeningen uitgeput te zijn. Op
geestelijk vlak brengen de oefeningen stemmingswisselingen in evenwicht en kalmeren ze de geest.

Kruidengeneeskunde
Sinds jaar en dag worden in de ayurveda ook planten gebruikt als therapie. Al duizenden jaren is
waardevolle kennis over het blootleggen van de genezende krachten van planten bewaard
gebleven. Het gaat daarbij niet alleen om de selectie en samenstelling van de planten, maar ook om
het juiste tijdstip van de oogst, hun reiniging, de synergetische combinatie met mineralen en de
uitgebreide verwerkingsprocessen, die soms zelfs jaren in beslag nemen. Een kunst die veel
ervaring vereist.
Naast specifieke recepturen die bijvoorbeeld inwerken op bepaalde orgaanfuncties, dosha's of
dhatu's, kent de ayurvedische kruidengeneeskunde recepturen waaraan de ayurveda een algemene
gezondheid bevorderende, versterkende of verjongende werking toekent. Daartoe behoren ook
de rasayana’s die volgens traditionele recepturen worden bereid en volgens de ayurvedische leer zijn
bedoeld om de oorspronkelijke orde van het lichaam in stand te houden en het beter bestand te
maken tegen schadelijke invloeden. Tegenwoordig worden deze gedeeltelijk
als voedingssupplementen aangeboden.
(Tekst met dank aan www.ayurveda.nl)

 

Contact voor verdere vragen en afspraken: annemieke@positiveplease.nl